جزیره علم

جلسه دفاع از پایان نامه کارشناسی ارشد تفسیر قرآن 

Defence from MA Dissertation on Quran Interpretation 

عنوان: روش شناسی تحلیل مفهومی در تفسیر موضوعی قرآن

Methodology of Conceptual Analysis in Thematic Interpretating the Quran

در این تحقیق روش تحلیل مفهومی به عنوان روشی توانمند برای تفسیر موضوعی قرآن معرفی و شرح داده شده و در شش موضوع جدید پزشکی: رحم جایگزین، بانک/اهداء اسپرم، بانک/اهداء تخمک، شبیه سازی، نَسَب، و تغییر جنسیت به کار گرفته شده است.

In this research, conceptual analysis method is introduced and explained for thematic interpretion of the Quran and used in six new medical problems: surrogacy, sperm donation, ovule donation, cloning, linage/kinship, and genderre-assignment

استاد راهنما: دکتر محمدکاظم شاکر

استاد مشاور: حجه الاسلام دکتر حسن اسلام پور

 دانشجو: دکترسیدمهدی موحدابطحی

Mahdi Movahed-Abtahi MD, MA

تاریخ:  پنجم مهر 1390 (27-September-2011)

ساعت:  8 تا 10 صبح

نشانی: قم، خیابان 15 خرداد، بین امامزاده شاه سیدعلی و نوبهار (بعد از دانشگاه آزاد اسلامی)، دانشکده تفسیر و علوم قرآن

شرکت برای اساتید، پژوهشگران، دانشجویان و علاقه مندان آزاد است

مسئول هماهنگی:  آقای خانی  تلفن: 7780150 – 0251 داخلی: 124

دکترسیدمهدی موحد ابطحی

...ادامه از (جزو 313 نفر باشیم) و (313 نفر: کو؟ کجا؟)

چنین افرادی را چگونه پیدا کنم؟

-           در اطراف و اکناف زمین دنبال آنها بگرد,

1.        آنان زندگی ساده ای دارند.

2.        خانه به دوشند[ شاید منظور ایشان؛ اجاره نشینی بوده است].

3.        اگر در جایی حاضر شوند{ واقعیت} آنها را نشناسند.

4.        اگر حاضر نباشند کسی سراغ آنها را نگیرد.

5.        اگر مریض شوند کسی به عیادت آنها نمی رود.

6.        اگر خواستگاری نمایند به ازدواجشان در نمی آیند.

7.        چون بمیرند بر جنازه آنها حاضر نمی شوند.

8.        آنان کسانی هستند که در اموال خود با یکدیگر مواسات می کنند.

9.        در قبرهایشان به دیدار یکدیگر می روند.

10.     خواسته های آنها متفاوت نیست اگر چه از شهر و دیار مختلفند.

کتاب الغیبه, نعمانی, صص 238 و 239

دکترسیدمهدی موحدابطحی

اادامه از مطلب قبلی (313 نفر: کو؟ کجا؟)

حضرت فرمودند: اگر آن شماره ای که توصیف شده اند سیصد و اندی , تکمیل شوند خواسته شما انجام می گردد.

-          اما شیعه ما کسی است که

1.        صدایش از بنا گوشش فراتر نرود{ فریاد نکشد یا که شنیدنش بیش از گفتنش باشد}

2.        عقده های درونی اش به بیرون راه پیدا نکند.

3.        آشکارا مدح ما را نکند{در جایی که تقیه لازم باشد}

4.        با دشمنان ما کینه توزی نکند.

5.        با عیب جویی کننده از ما همنشین نشود.

6.        با بد گویی کننده ازما ننشیند.

7.        دشمن ما را دوست نداشته باشد.

8.        دوست ما را دشمنی نکند.

-          پس با این گروههای مختلف شیعه که ادعای شیعه بودن دارند چه کنم؟

-          مشخص می شوند, از همدیگر تمییز داده می شوند و تبدیل می یابند. شیعه ما, تنها کسی است که:

1.        همچون سگان پارس نکند{ اشاره ای به آیه 176 سوره اعراف که اگر به سگ حمله کنند پارس می کند واگر رهایش کنند نیز پارس می کند}

2.        همچون کلاغ طمع نداشته باشد{ کلاغ به طمع سیر کردن خود به سوی هر آشغالی فرو می رود}

3.        نزد مردم دست گدایی و نیاز دراز نکند اگر چه از شدت گرسنگی بمیرد.

......ادامه دارد

کتاب الغیبه, نعمانی, صص 238 و 239

دکترسیدمهدی موحدابطحی

اگر 313 نفر خاص باشند، امام زمان ظهور می کند. سؤال این است:

چرا 313 نفر شایسته در میان ما نیست؟!

1. حوزه علمیه قم 25 هزار نفر طلبه و روحانی دارد!!! چرا 313 نفرشان به درد نمی خورند؟ 
2. نمایندگان مجلس شورای اسلامی کنونی و دوره های قبلی هزاران نفر می شوند!!! چرا 313 نفرشان به درد نمی خورند؟
3. شورای خبرگان رهبری، شورای مصلحت نظام، شورای عالی انقلاب فرهنگی، و ....صدها نفر می شوند!!! چرا 313 نفر به درد بخور ندارند؟
4. کابینه دولت، معاونان وزرا، و مدیران ارشد دولتی، و ... صدها و هزاران نفر می شوند!!! چرا 313 نفرشان به درد نمی خورند؟
5. ائمه جمعه سراسر کشور بسیارند!!! چرا 313 نفرشان به درد نمی خورند؟
6. فرهنگیان کشور هزاران نفرند!!! چرا 313 نفرشان به درد نمی خورند؟
7. نظامیان و شبه نظامیان هزاران هزار نفرند!!! چرا 313 نفرشان به درد نمی خورند؟
8. بسیجیان هزاران هزار نفرند!!! چرا 313 نفر به درد بخور ندارند؟
9. قضات و دادستانها دست اندرکاران قضایی کشور هزاران نفرند!!! چرا 313 نفرشان به درد نمی خورند؟
10. ......

پرسشی ساده از مساله ای بزرگ ساختم که پاسخش فراتر از این گفتار بود اما روایتی از امام صادق علیه السلام (نعمانی. کتاب الغیبه. ص 2380239) همه را به فکر فرو می برد: یکی از اصحاب به صادق آل محمد (که بر او و خاندان پاکش درود باد) عرض کرد:

-          قربانت شوم هم خودت را دوست دارم هم دوستانت را, آقا, چقدر دوستان شما فراوانند!

-          بگو چند نفرند؟

-          بسیارند!

-          آیا شماره و تعداد آنها را می دانی؟

-          از شمارش فراترند!

-          اگر آن شماره ای که توصیف شده اند سیصد و اندی [313] تکمیل شوند خواسته شما انجام می گردد.

-          ادامه این روایت را در نوشته بعدی (جزو 313 نفر باشیم (1) و (2) می آورم.

Surrogacy: A Challenge against Jurisprudence

دکترسیدمهدی موحدابطحی

مسأله «رحم کرایه ای» (Surrogacy) یکی از چالشهایی است که فلسفه فقه و اجتهاد (philosophy of Ijtihad and figh) را زیر سؤال می برد، گو اینکه برخی با آراء و فتاوای خود بدعتی را در دین اسلام رواج می دهند.

نوشتار زیر قصد دارد به طور گذرا و مختصر به چند پرسش پاسخ دهد:

رحم کرایه ای چیست؟ چرا چالش برانگیز است؟ و چگونه صلاحیت فقهاء و مجتهدین را زیر سؤال می برد؟

مفهوم «رحم کرایه ای»، «رحم جایگزین» یا «رحم اجاره ای» وقتی صدق می کند که «زنی دیگر می پذیرد که نطفه های زن و شوهری نازا (تأمین کننده نطفه ها) یا تخم لقاح یافته از آن نطفه ها را در رحم خود بپذیرد و باردار شود و پس از زایمان، نوزاد را به تأمین کننده های نطفه ها برگرداند». چنین زنی می تواند مجرد، بیوه یا شوهردار باشد!!! از خویشان و محارم زن یا مرد باشد!!!. یائسه بودن منعی ندارد!!!. نطفه ها نیز می توانند از هر زن و مردی (با یا بدون رابطه زوجیت) به دست آمده باشند!!!.

در واقع پیشرفتهای فنآوری و روشهای جدید باروری مصنوعی باعث تغییراتی بنیادی در مفاهیم «پدری/ابوّت»(parenthood)، «مادری/امیّت»(motherhood)، «فرزندی/بنوّت»(childhood)، «زوجیّت»(marital relation)، «نسب/تبار»(linage/kinship)، و «بارداری»(pregnancy) شده است. در نتیجه آثار و پیامدهای تحقق هر یک از این مفاهیم به کنترل انسان درآمده است، به این صورت که انسان دیگری تعیین می کند چه کسی پدر یا مادر باشد، انسان جدید فرزند کیست، و چه کسی از نسل چه کسی به حساب آید.

در حوزه فقه اسلامی (Islamic jurisprudence) به ویژه فقه شیعی، نظرات مختلف و بعضاً متضادی درباره تجویز یا تحریم چنین عملی مطرح شده است. فقها و مجتهدین این مسأله را مستحدثه (نوظهور) نامیده اند و به طور تلویحی اعتراف می کنند که قرآن (کتابی آسمانی که جاودانی و حجّت بر همه است) مطلبی درباره آن ندارد!!!.

آنهایی که ادعای کشف حکم الهی برای این عمل داشته اند و آن را جایز دانسته اند، به قاعده ای در اصول فقه تمسک جسته اند که اصل اباحه یا «اصاله الاباحه» نام دارد: یعنی «هرگاه در حلال یا حرام بودن چیزی شک کنیم، قاعده و اصل را بر این قرار می دهیم که حرام نباشد». این اصل برای فهمیدن و شناختن حکم واقعی قضیه باید به کار رود. حکم واقعی نیز «حکم شرع در هر قضیه ای می باشد، چه به آن برسیم چه نرسیم».

اما مهمترین اشتباه روش شناختی و معرفت شناختی آنان این است که اصل اباحه را که در شُبُهات حکمیه کاربرد دارد، در شُبُهات موضوعیه (از نوع شبهه مفهومی) مانند رحم کرایه ای به کار گرفته اند. شبهه مفهومی به این معناست که «معنا و مفهوم چیزی روشن و معلوم نباشد و صاحب نظران در آن اختلاف داشته باشند». آنها با با تعمیم قلمرو کاربرد این اصل، استدلال و استنباط فقهی خود را نیز بر آن بنا نهاده اند در حالیکه استدلال در سطح حکم با استدلال در سطح موضوع متفاوت است: حرکت از اولی به دومی نوعی تعمیم دادن است که ارزش «استدلال» ندارد بلکه فقط «توجیه» می باشد.

به عبارت ساده تر، فقها و مجتهدان باید ابتدا تحقیق میان رشته ای می کردند تا همه جوانب این موضوع را بشناسند (رحم اجاره ای فرع بر روش معمول فرزنددارشدن مورد قبول شرع است یا خیر، زنِ شوهردار مجاز است نطفه غیرشوهرش را در رحمش بپذیرد یا نه، زن باردار و زاینده می تواند نباشد یا نه، و . . . ). آنگاه برای فتوا دادن به اسم حکم الهی اقدام می کردند و تا موضوع شناسی (در حد حقیقت آن) انجام نشده، نمی توان با تمسک به قاعده اصاله الاباحه فتوا داد، بلکه می توان توقف کرد یا احتیاط نمود، یا با اصول و قواعد دیگری به استنباط حکم شرعی پرداخت. به همین خاطر، چنین اشتباهی می تواند فقهاء و مجتهدین را به جای «کشف حکم الهی»، در مقام «تعیین حکم خداوند» قرار دهد: چیزی که بدعت (Heresy) نامیده شده است.

این مطلب با بی غیرتی اما برای دیگران ارتباط دارد.