جزیره علم

دکتر سید مهدی موحد ابطحی

مرکز پژوهشهای اسلامی - پزشکی بصیر

علائم حیاتی: نبض

نبض ضربه ای است که از سرخرگ(شریان) لمس می شود و به علت فشار موج خون بر دیواره ارتجاعی شریان می باشد که خون را به پیش می برد. معمولاً تعداد نبض مساوی تعداد ضربان الکتریکی قلب است و شدت آن متناسب با کیفیت فعالیت مجموع قلب و رگها می باشد. تعداد ضربان قلب در هر دقیقه 70 تا 100 در بالغین و تا 140 در نوزادان می باشد

نبض را می توان در محلی لمس کرد که شریان از روی بافتی سفت (مانند استخوان یا غضروف نای) عبور می کند:

-        نبض گردنی (کاروتید): در کنار گردن و زیر فک و لبه عقبی نای لمس می شود. معادل فشار خون 60 میلیمتر جیوه و بالاتر است.

-       نبض مچ دست (رادیال): بر روی قسمت میانی نزدیک به شصت لمس می شود. معادل فشار خون 80 میلیمتر جیوه و بالاتر است.

-       نبض کشاله ران (فمورال): در عمق کشاله ران لمس می شود. معادل فشار خون 70 میلیمتر جیوه و بالاتر است.

-       نبض زیر زانو (پوپلیته آل): در زیر زانو لمس می شود. معادل فشار خون 70 میلیمتر جیوه و بالاتر است.

-       نبض بازویی (براکیال): در سطح داخلی بازو لمس می شود. معادل فشار خون 75 میلیمتر جیوه و بالاتر است.

-       نبض گیجگاهی (تمپورال): در ناحیه گیجگاه ممکن است لمس شود.

فقط نبض گردنی و نبض مچ دست ارزش بالینی دارند و به طور معمول لمس می شوند.

 کدام تعریف برای نبض درست است؟

a)      ضربه خون بر رگها

b)     ضربه ای که از سرخرگ لمس می شود

c)      فشاری که خون را به پیش می برد

d)     فشارِ موجِ خون که لمس می شود

e)      فشاری که موج خون بر دیواره رگها وارد می کند

      فشارخون از فشار موج پیشرونده خون (ناشی از انقباض عضله قلب) و خاصیت ارتجاعی رگها نتیجه می شود.

بیشترین فشار خون که از انقباض عضله قلب حاصل می شود فشار سیستولیک (ماکزیمم) نام دارد.

به کمترین فشارخون که از خاصیت ارتجاعی رگها نتیجه می شود فشار دیاستولیک (مینیمم) گفته می شود.

در بالغین، فشار سیستولیک 100 تا 140  و دیاستولیک 70 تا 80 میلیمتر جیوه می باشد.

اندازه گیری فشار خون با فشار سنج انجام می شود که نوع جیوه ای دقیقترین آنهاست و نوع دیجیتالی آسانترین آنها از نظر کاربرد می باشد (که البته خطا هم دارد).

 کدامیک درست نیست؟

a)      فشار خون مینیمم: کمترین فشار ناشی از انقباض عضله قلب

b)     فشار خون ماکزیمم: بیشترین فشار ناشی از موج پیشرونده خون

c)      فشارخون: برآیند فشار انقباضی عضله قلب و خاصیت ارتجاعی رگها

d)     فشار مینیمم: کمترین فشار حاصل از موج پیشرونده خون

e)      فشار ماکزیمم: بیشترین فشار ناشی از خاصیت ارتجاعی رگها

کدام گزینه درباره علل فشارخون درست نمی باشد؟

1) ناتوانی روحی-روانی فرد برای مقابله با استرسها منجر به پاسخ جسمی (پرفشاری خون) می گردد.                           

2) 95% موارد پرفشاری خون علت جسمی ندارد.

3) فقط 5% موارد فشار خون به خاطر استرس ایجاد می شود.                   

4) استرس، چربی بالا، دیابت و  غلظت خون نیز در بروز این بیماری مشارکت می کنند.

فشارخون فردی پس از یک مشاجره خانوادگی، به  19 روی 10 (190 روی 100 میلیمتر جیوه) رسیده است. انجام چه اقدامی توصیه نمی شود؟

1) گذاشتن یک قرص کاپتوپریل (قرصهای سفید چهارگوش یا گرد) زیر زبان               

2) گذاشتن قرصهای زیرزبانی نیتروگلیسرین (حب های قرمز رنگ) زیر زبان

3) گذاشتن یک قرص ایزوسورباید (قرص سفید گرد) زیر زبان                                  

4) خوراندن یک قرص آرامبخش برای برطرف کردن استرس وی

تنفس

تنفس عبارت است از مبادله هوا بین آلوئولها (حبابچه های ریه) و محیط خارج بوسیله حرکات قفسه سینه. تعداد طبیعی تنفس در بالغین 14 تا 18 بار و در اطفال22 تا 38 بار می باشد.

تنفس کند: تعداد نفس کشیدن کمتر از حد طبیعی است. در مسمومیت با مخدرها و برخی داروهای ضد تشنج و کم کاری شدید تیروئید

تنفس تند: تعداد نفس کشیدن بیشتر از حد طبیعی است. در عفونت ریه، کومای دیابتیک، اسیدوز، ادم ریه،

تنفس آپنوستیک: یک توقف چند ثانیه ای بعد از تنفس عمیق دارد. در ضایعات مغز میانی

تنفس شین استوک: به طور دوره ای تنفس تند می شود و سپس نفس نمی کشد. در نارسایی قلب، اختلالات متابولیک و ضایعات مغزی

تنفس کاسمال: دم و بازدم عمیق و سریع. در اسیدوز متابولیک

تنفس گاسپینگ: نفسهای برابر ولی تعداد و نظم آنها متفاوت است. در ضایعات مغز میانی

عطش هوا (Air Hunger): فرد هشیار است و به سختی اما با دهان باز و باصدا نفس می کشد. در خفگی، ادم ریه، سکته ریه،  

کدامیک جزو نشانه های تنفس خودبخودی نمی باشد؟ 

  1) احساس خروج هوا فقط با تنفس مصنوعی         

2) نشستن بخار روی شیشه        

3) سرد شدن انگشت مرطوب     

4) حرکت قفسه سینه

مردمکها

مردمکهای طبیعی (3 تا 5 میلی متر) به یک اندازه در نور زیاد «تنگ» و در نور کم «گشاد» می شوند و مرکز کنترل آنها در مغز میانی است. هر یک از حالات زیر نشانه ای از آسیب است:

-       مردمکهای غیر قرینه← خونریزی مغزی، فتق مغزی،

-       مردمکهای گشاد ← مسمومیت با آتروپین،

-       مردمکهای گشاد و بدون واکنش به نور← خونریزی مغز میانی، کوما، مسمومیت با داروهای ضد تشنج، ایست قلبی، هیپوترمی، مرگ

-       مردمکهای تنگ (ته سوزنی) ← مسمومیت با مخدرها، سموم نباتی، قطره میوتیک چشمی، خونریزی پل مغزی

هشیاری: فرد نسبت به خود و پیرامونش آگاهی دارد[1]. هشیاری دو جزء دارد: بیداری و آگاهی (محتوای هشیاری). سطح هوشیاری می تواند متفاوت باشد که با دو مقیاس کیفی و کمّی ارزیابی و اندازه گیری می شود. مقیاس عددی آن به شیوه زیر است:GCS[2]به ارزیابی سه قسمت اصلی از عملکردهای مغز می پردازد و از 3 تا 15 نمره دارد. اگر بیمار نمره کمتر از 8 بگیرد در حال کوما (اغماء) می باشد.

 بالای سر 6 مصدوم رسیده اید که وضعیتهای زیر را دارند. کدامیک وضعیت طبیعی دارند؟ 

a)      تنفس تند، فشارخون 90 روی 60، مردمکهای گشاد که به نور واکنش می دهند.

b)     تنفس کند، فشار خون 70 روی 50، مردمکهای گشاد

c)      تنفس کند، فشارخون 60 روی 40، مردمکهای تنگ و بدون واکنش به نور

d)     تنفس منقطع، نبض گردنی ضعیف، مردمکهای گشاد

e)      تنفش گاهی تند و گاهی قطع شونده، بدون نبض، مردمکهای گشاد

f)       تنفس کند، فشار خون 100 روی 75، مردمکهای ته سوزنی