جزیره علم

دکتر سید مهدی موحد ابطحی

مرکز پژوهشهای اسلامی - پزشکی بصیر

شکل گیری فهم

تفکر یا اندیشیدن «عملیات دریافت، درک، و ارزیابی داده» یا «عملیاتی است که بر جریان داده پردازی انجام می شود». داده ها «عناوینی هستی شناختی هستند که انسان آنها را درک (وجدان) کرده یا در ارتباط با موجود دیگر یافته است». اندیشیدن مشتمل بر جریان است و هر آنچه جریان یافته فکر (اندیشه) نام دارد: جریان داده ها (محفوظات، اُبژه ها و تصاویر ذهنی، مفاهیم به معنای حسّ ویژه ارجاعی و مثالهای دیگر).

تفکر می تواند کاملاً ذهنی یا ذهنی-حقیقی باشد:

1) تفکر کاملاً ذهنی عملیاتی بر اُبژه های ذهنی  است زیرا داده ها ذهنی بوده و حاصل تصادم ذهن و واقعیت نبوده اند (صوره الشیء غیرالشیء).

2) تفکرذهنی-حقیقی عملیاتی بر رابطه میان اُبژه ذهنی و حقیقت (پدیده ای خارج خارج از ذهن) ااست زیرا داده ها حقیقی هستند[1].

مفاهیم نیز «داده های حاصل از اندیشیدن برای انتقال پیامی غیرذهنی در قالب مورد نظر می باشند که جهان وجودی را با جهان واقعیِ ما پیوند می دهند». به عبارتی دیگر، مفهوم؛ «ادراکی حقیقی و محصول اندیشه و فکر است که از طریق واژه ها، نشانه ها، و نمادها ظهور می یابد». بنابراین، خودِ مفاهیم؛ تفکر و اندیشه محسوب نمی شوند بلکه مفاهیم از یک طرف واسطه میان اندیشه و زبان و از طرف دیگر، واسطه میان ارجاع (اشاره) شده ها هستند[2].باید اضافه کرد؛ چون تفکرات و اندیشه ها شکل و قالب منطقی ندارند، پس «مفاهیمِ منطقی» تفکر و اندیشه نیز محسوب نمی شوند.

فهم یا «نتیجه جریان داده پردازی است که به شناخت (معرفت) از پدیده خارجی یا از مفهومی اشاره دار به حقیقت خارجی منجر می شود» یا «عملیات سنجش اندیشة جریان یافته سازگار با معرفت قبلیِ فرد» است. محصول و نتیجه این عملیات داده هایی پذیرفتنی به نام «اطلاعات» هستند که در قالب زبان شناختی آموخته می گردند و بخشی از معرفت فرد را تشکیل می دهند.

برگرفته از (با کمی تغییر و اضافات) پایان نامه ارشد تفسیر قرآن خودم.

Reference

Movahed-Abtahi Mahdi. Methodology of conceptual analysis in thematic interpretation of the Quran. MA Thesis on Quran Interpretation, University of Quranic Sciences, September 2011, Qom, Iran