مقدمه 

آن گاه که امام زمان به سوی هواخواهانش نظر کند، از آنان می خواهد که روی به جانب خدا کنند و به سوی وجه الله توجه نمایند و آنها را به زیارت آل یاسین فرا می خواند. ولی آن دعا و زیارت فراتر از ثنا و عبادت است. هر فرازش دریایی است ژرف که غواص آن هر چه فروتر رود عمیق تر بنماید. پس این قلم را در فرازی از این دریا فرو اندازیم: یا فرو رود و یا به رو شود.

 صبح و شام- قسمت اول

السلام علیک حین تصبح و تمسی

سلام بر تو؛ هنگامی که صبح می دمد و شب فرا می رسد

این فراز را توضیحاتی است :

1- به گفته فقهاء، سلام کردن مستحب و سلام را پاسخ دادن واجب است، حاشا که آن حضرت این معنا را نداند و از او قصور و ترک اولی سر زند چه رسد به ترک واجب. پس با سلام  بر آن امام در صبح و شام، پاسخ ایشان را بر خود ارزانی داشته ایم و این خیر کثیر است که امام معصوم فردی را صبح و شام سلام گوید اگر چه حجاب در میان بوده که این فرد سلام را نشنود: تو خود حجاب خودی از میان بر خیز.

فقیهان افزوده اند؛ جواب سلام چنان بایستی باشد که گیرنده متوجه آن شود و البته چنین باشد و آثارش این است که با آن زیارت و سلام، لذت مناجات و مکالمه را می فهمیم زیرا: خداوند شنیدن جواب معصومین علیهم السلام به سلام ما را مستور کرده و در عوض نشانه اش رسیدن جواب سلام آنها این است که لذت مناجات و گفتگو با آنان را در می یابیم[1].

2- نوکران و غلامان وظیفه خدمت گذاری نزد آقا و ارباب خود دارند و بایستی هر صبحگاه و شامگاه خود را بر ارباب خویش عرضه دارند تا چه دستور فرماید و چه رخصت دهد. آن که خود را نوکر و غلام می داند شاید که در صف غلامان نوبت به خدمتگذاری او نرسیده و اجازه شرفیابی نیافته  ولی  بر وی اعلام حضور و آمادگی لازم باشد .

3- آنان که خود را سرباز می دانند خود را در صبحگاه و شامگاه آماده باش نشان می دهند. چه نیکوست خواننده این زیارت خود را سرباز آن حضرت بداند و همانند سربازان در برابر فرمانده خویش به احترام ایستاده و سلام دهد امام زمان را هر صبح شام با زیارت آل یاسین آمادگی خود را برابر فرمانده خویش اعلام نماید.

4-تجدید عهد و پیمان با ایشان در هر پگاه لازم است چنانچه در دعای عهد مذکور است. و یقینا تجدید عهد با ایشان سلامتی دین و دنیا و آخرت را خواهد داشت. و چه نیکوست که با زبان انشاء باشد گویا که حاضر است و غائب نیست و ناظر است و ساکت نیست. البته روش یاران آن حضرت است که تجدید عهد می کنند و چون رجعت بنمایند جواب سلام خویش را بگیرند.

5-منتظران در انتظار فرج هستند و در این روزگار که زمانه سخت شده بایستی صبح و شام در انتظار فرج باشیم که این دستور است [2]و سلام بر آن حضرت در هر صبح و شام نشانه انتظار فرج است زیرا  إنهم یرونه بعیدا و نراه قریبا[3]  مصداق پیدا می کند.

6- در آخر الزمان دینداری آنچنان سخت و دشوار می شود که بر کندن خار از گیاه خاردار با دست برهنه و یا نگه داشتن شعله ای آتش در پنجه  از دینداری و پایبندی به آن آسانتر نماید. تداوم دین و ایمان و عمر آن کوتاه و کوتاه و حتی به کمتر از نیم روز شود زیرا در حالی که مؤمن است روز را آغاز کرده اما تا رسیدن شب کافر شده، و شب را در حالی که مؤمن است سپری می کند اما صبح روز بعد کافر شده است[4]. حفظ دین جز با تمسک به صاحبان آن ممکن نخواهد شد و چه بهتر که هر صبح شام دین و ایمان و دنیا و آخرت خود را تثبیت کنیم با سلام بر آن حضرت که جواب سلام ایشان یقیناّ سلامتی دین را تضمین خواهد کرد.

7- هیچ انسانی نمی داند چه زمانی می میرد و کجا می میرد، صبح می کند یا نه شب را در می یابد یا نه. دستور گرفته ایم که  شب را چنان سپری کنیم که گویا به صبح نمی رسیم  و روز را چنان آغاز کنیم که به شب نخواهیم رسید[5].  در این صورت گویا که آخرین صبح و شام خود را با سلام بر امام زمان گذرانده ایم که اگر بانگ الرحیل بر آید مرگ بر ما آسان گردد.

8- اما شیعیان و موالیان ایشان که نامه اعمالشان در هر صبح و شام بر امام زمان عرضه می شود اگر در آن نیکی و ترفیع باشد، ایشان برای او دعا کند و اگر کوتاهی و نزول باشد از آن مکدر شود. این اوج محبت پدرانه است که ایشان بر فرزندان دینی خویش روا می دارد. و چه نیکوست که نامه عمل را قبل از عرضه شدن بر آن جناب در هر صبح و شام به سلام و زیارت ایشان مزین و منور کنیم[6].

9- او اسیر غیبت است و  به دور از شیعیانش در غربت است، نیازمند همدل و همراهی است که او را یاد کند، منتظر شیعه ای است که به نزد او رود و با او انس گیرد (و دریغا که بسیاری لیاقت نیافتند) همچنان که به پسر مهزیار گفت: .... از تو انتظار داشتیم شب و روز به دیدن ما بیایی[7].

10- اما آن حضرت شب و روز می گرید، می نالد و ضجه می زند که تقدیر او را از یاری جدش باز داشت و از دشمنی با دشمنانش جاگذاشت. اگر اشکش به پایان رسد، خون می بارد برای مصائب جدش سیدالشهداء و حسرت آنچه را که درمانده است[8]. پس اگر دوست دارید با او هم ناله شوید و عزادار باشید، صبح و شام به او سلام دهید و تعزیت گویید.

11- امام حسین علیه السلام پیامی برای شیعیانش فرستاد[9] و امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف اجابت کرد: او هر گاه آبی بیاشامد، جد غریبش را یاد می کند. شاید با این زیارت به ایشان اقتدا کنیم و از شیعیان ایشان باشیم.

12- اما او خورشید پس ابر است که انتظار طلوعش، ظهور وی و پایان هجران اوست. صبحش همان ألیس الصبح بقریب[10] و  شبش  همان واللیل اذا یغشی[11] باشد. پس چه عظیم است ظهور او که به سلامت بدمد و چه سخت است تاریکی غیبتش که بدون سلام به او به روشنی نگراید.

13- سلام در صبح شکایتی است به درگاه الهی از فقدان ماء گوارایی که با سلام دادن از نعمت ایشان متنعم می شویم:  قل ان اصبح ماؤکم غورا فمن یاتیکم بماء معین[12].

13- چه نیکوست که با سلام دادن به ایشان، خویش را به آن حضرت در هر صبح و شام بنماییم و یادآور شویم زیرا نیازمندان و درد مندان صدای او را به گوش دل چنین شنیده اند: ما در اداره کردن امورات شما کوتاهی نداریم  و شما را فراموش نمی کنیم[13].

14- سلام دادن برخاتم الاوصیاء همان سلام دادن برخاتم الانبیاست و خدای عالمیان با فرشتگان خود مستمراً بر پیغمبر سلام می دهند: إن الله و ملائکته یصلون علی النبی یا أیها الذین آمنوا صلوا علیه و سلموا تسلیما[14]. چه خوب است ما نیز با آنان همراه شویم.  

پانوشت 

-برگرفته از کتاب صبح و شام: در شرح زیارت آل یاسین. نوشته سید مهدی موحد ابطحی. اصفهان: بصیر، 1392