جزیره علم

How can we improve the Quality of research centres?

چکار کنیم کیفیت مراکز تحقیقاتی و پژوهشهای آنها ارتقاء یابند؟

من قصد ندارم به عنوان یک «مشکل» به پرسش فوق پاسخ دهم زیرا اگر بی کیفیتی پژوهشهای انجام شده مشکل ساز شده باشد، معاون پژوهشی دانشکده و دانشگاه یا رئیس و مدیر پژوهشی هر مرکز می توانند با رویکرد آسیب شناسی، علل بوجود آمدن این مشکل را به طور جزئی بدست آورد و راه حلهای متفاوتی را برای هر کدام پیشنهاد نمود تا تصمیم گیران مربوطه گزینه مناسب را برای حل شدن هر یک از مشکلات انتخاب نمایند (تفکر گزینه ای). من تلاش می کنم به عنوان یک «مسأله» به پرسش فوق نگاه کنم. در واقع، «پژوهش بر تحقیق (Research on Research): ارزش گذاری حوزه پژوهش» کاری است که انجام خواهد شد. ابتدا این مسأله را از دیدگاههای مختلف تحلیل می کنم تا شناخت بهتری از موضوع و مسأله بدست آورم. آنگاه سعی می کنم مراحل تصمیم گیری در موقعیت فوق را تحلیل کرده و بحث خود را از ارزش و ارزش گذاری (به عنوان بنیادی ترین عامل) مسأله فوق را بازشناسی نمایم (تفکر ارزشی: می توان نوعی تحلیل پارادایمی دانست که محققان و مدیران را هدایت می کند چگونه فرآیند تصمیم گیری را ارزش گذاری نمایند. ارزشهای غائی و عملی هر دو مهم می شوند. زمینه های شکل گیری اهداف/پیامدها را توسعه می دهند و گزینه های توسعه یافته تر/بهتر/مناسبتری را برای تصمیم گیری ارائه می نمایند).

دیدگاهها

انتخاب هر دیدگاه بر اساس فلسفه ای است که مدیران پژوهشی (معاون پژوهشی، رئیس مرکز تحقیقاتی، مدیر پژوهشی/پروژه) انتخاب کرده اند/هدایت شده اند تا به مسأله پژوهش و کیفیت آن بنگرند. البته دیدگاه ارتباطی پارادایمی فراتر از پارادایمهای دیگر دارد.

1.        دیدگاه سازمانی:

-        ساختارها و کنشگران/عوامل مهمترین قسمت این دیدگاه هستند، پس مسأله مربوط به سیاستگذاری درون/برون مرکزی است. البته اختلاف/ابهام در ماهیت پژوهش نیز ممکن است. در هر دو حالت، گزینه های پیشنهادی متعددی می توان برای تصمیم گیران کلان و خرد فراهم کرد: تحلیل سیاستها (سیاست پژوهی) و تحلیل مفهومی و تحلیل سیستم.

2.       دیدگاه تولید دانش:

آنچه مهم است: فرآیندهای تولید/پردازش/ترجمه/انتقال دانش (مدیریت دانش)، ورودی و خروجی ها (input/output)، دانش صریح و ضمنی. در این دیدگاه، نقش و عملکردهای هر کدام از عوامل دخیل در مراحل فوق می تواند ارزیابی گردد.

3.       دیدگاه ارتباطی:

فعالیت پژوهشی را به عنوان یک ارتباط در نظر می گیرد که فرستندگی و گیرندگی پیام مهمترین قسمت آن است. همچنین به ارزشها توجه می کند زیرا بر اراده کنشگران در ایجاد چنین ارتباطی دخالت دارند. ارزشهای نیز در جهان بینی هر فردی قرار دارند که نقش پارادایمی در کسب معرفت و شناخت ایفا می کند. تفکر ارزشی یکی از روشهای تحلیل پارادایمی (با تکیه بر تحلیل تصمیم) است. 

می توان پرسش اساسی فوق را به پرسشهای زیر تجزیه کرد:

1.       ظرفیت، مهارتها و علایق این محیط پژوهشی چگونه باشد تا عملکرد ارتقاء یابد؟

2.       مستندات علمی چگونه باشند تا مدیریت تحقیق و فرآیندهای پژوهشی ارتقاء یابند؟

3.       چگونه اعتبار دانشکده/مراکز را به عنوان نهادی دانش-افزا و نیاز-محور افزایش دهیم؟

پژوهش بر پژوهش به راهبردهای سه گانه (متاداده، تأثیر، ارزش) اشاره دارد.

ادامه دارد