جزیره علم

خلاصه ای که در ادامه می آید از مقاله ای است که در چند همایش ارائه کرده ام (سخنرانی/پوستر) و ممکن است چندان خوشایند حوزویان و برخی بالادستی ها نباشد. از نظرات و انتقادات استقبال می کنم.

کدام مرد؟ کدام زن؟ رویکردی نو به آیات قرآن درباره اهداء اسپرم و رویان

دکتر سید مهدی موحد ابطحی 

مقدمه: عرضه روشهای جدید باروری مصنوعی و امکان بدست آوردن فرزند از مسیر غیر طبیعی و عرفی آن، نگرانی هایی را پیش روی جامعه انسانی و علم اخلاق پزشکی قرار داده است. استفاده از سلول تخم یا اسپرم مرد بیگانه برای باردار شدن زنی که با دهنده اسپرم رباطه نکاح ندارد نیز از جمله این چالشهاست. هدف از این نوشتار، جست و جوی آیات قرآنی درباره این بوده که تکلیف جنسی هر زن و مرد مسلمان چیست، چه مرد یا زنی می توانند صاحب فرزند شوند، نوزاد فرزند کیست و حقوق او نسبت به پدر و مادر وی کدامند.

روش تحقیق: در این مقاله با رجوع به آیات قرآن، قضایایی از کتاب خدا استخراج شده اند که می توانند در خروج از احتلاف آرائ و فتاوای مجتهدین در موضوعات باروری کمکی کمک نمایند.  بیست و چهار آیه از قرآن درباره آمیزش، زنا و فحشاء، نکاح، فرزند دار شدن زوجین، حفظ فرج، جعل الهی، خلقت انسان و موضوعات مرتبط استخراج و نتایج تدبر در آنها و استنباطهایی که با تفاسیر موجود مخالفتی نداشتند به کار گرفته شد.

نتیجه گیری: درباره این که چه کسی می تواند صاحب فرزند شود، آیات قرآنی پنج دسته اند:

(1) آنهایی که آمیزش بدون نکاح را ممنوع کرده اند. (2) آنهایی که عملی شبیه به زنا را ممنوع کرده اند. (3) آنهایی که حفظ فروج را بر مردان و زنان لازم دانسته اند. (4) آنهایی که زنا را ممنوع کرده اند. (5) آنهایی که فرزند را محصول زوجین نکاح یافته می دانند. بنابراین؛

حکم کلی موضوع تولید نسل مشخص است: تولید نسل برای مزدوجین مجاز و برای غیر مزدوجین ممنوع می باشد.

برای به هم زدن انساب عقاب بیان شده و در باروری با نطفه اجنبی نسب به هم می خورد.

برای تولید نسل بدون ازدواج عقاب بیان شده و در باروری با نطفه اجنبی نسل جدیدی بوجود می آید و تکلیف مکلف را نمی توان با این اصل بیان کرد.

حکم کلی حفظ فروج و عفت جنسی مشخص است: حفظ آن بر هر زن و مرد (مجرد یا متاهل) واجب است.

اصل در مرد دهنده اسپرم، وجود رابطه نکاح با گیرنده است و اصل در زن پذیرنده اسپرم یا رویان حفظ فرج (مگر برای زوج) می باشد. به عبارتی دیگر، وجود رابطه زوجیت بین مرد صاحب اسپرم و زن صاحب تخمک یا زن صاحب رحم لازم است.

واژگان کلیدی: اسلام، اخلاق زیستی، باروری مصنوعی، اهداء اسپرم، اهداء سلول تخم

 Mahdi Movahed-Abtahi. What man? What woman? A new Quranic Approach to Gamete/Embryo Donation. National congress on medical ethics. 12 &13 May 2008, Ilam, Iran