جزیره علم

دکتر سید مهدی موحد ابطحی

مرکز پژوهشهای اسلامی - پزشکی بصیر

علائم حیاتی: نبض

نبض ضربه ای است که از سرخرگ(شریان) لمس می شود و به علت فشار موج خون بر دیواره ارتجاعی شریان می باشد که خون را به پیش می برد. معمولاً تعداد نبض مساوی تعداد ضربان الکتریکی قلب است و شدت آن متناسب با کیفیت فعالیت مجموع قلب و رگها می باشد. تعداد ضربان قلب در هر دقیقه 70 تا 100 در بالغین و تا 140 در نوزادان می باشد

نبض را می توان در محلی لمس کرد که شریان از روی بافتی سفت (مانند استخوان یا غضروف نای) عبور می کند:

-        نبض گردنی (کاروتید): در کنار گردن و زیر فک و لبه عقبی نای لمس می شود. معادل فشار خون 60 میلیمتر جیوه و بالاتر است.

-       نبض مچ دست (رادیال): بر روی قسمت میانی نزدیک به شصت لمس می شود. معادل فشار خون 80 میلیمتر جیوه و بالاتر است.

-       نبض کشاله ران (فمورال): در عمق کشاله ران لمس می شود. معادل فشار خون 70 میلیمتر جیوه و بالاتر است.

-       نبض زیر زانو (پوپلیته آل): در زیر زانو لمس می شود. معادل فشار خون 70 میلیمتر جیوه و بالاتر است.

-       نبض بازویی (براکیال): در سطح داخلی بازو لمس می شود. معادل فشار خون 75 میلیمتر جیوه و بالاتر است.

-       نبض گیجگاهی (تمپورال): در ناحیه گیجگاه ممکن است لمس شود.

فقط نبض گردنی و نبض مچ دست ارزش بالینی دارند و به طور معمول لمس می شوند.

 کدام تعریف برای نبض درست است؟

a)      ضربه خون بر رگها

b)     ضربه ای که از سرخرگ لمس می شود

c)      فشاری که خون را به پیش می برد

d)     فشارِ موجِ خون که لمس می شود

e)      فشاری که موج خون بر دیواره رگها وارد می کند

      فشارخون از فشار موج پیشرونده خون (ناشی از انقباض عضله قلب) و خاصیت ارتجاعی رگها نتیجه می شود.

بیشترین فشار خون که از انقباض عضله قلب حاصل می شود فشار سیستولیک (ماکزیمم) نام دارد.

به کمترین فشارخون که از خاصیت ارتجاعی رگها نتیجه می شود فشار دیاستولیک (مینیمم) گفته می شود.

در بالغین، فشار سیستولیک 100 تا 140  و دیاستولیک 70 تا 80 میلیمتر جیوه می باشد.

اندازه گیری فشار خون با فشار سنج انجام می شود که نوع جیوه ای دقیقترین آنهاست و نوع دیجیتالی آسانترین آنها از نظر کاربرد می باشد (که البته خطا هم دارد).

 کدامیک درست نیست؟

a)      فشار خون مینیمم: کمترین فشار ناشی از انقباض عضله قلب

b)     فشار خون ماکزیمم: بیشترین فشار ناشی از موج پیشرونده خون

c)      فشارخون: برآیند فشار انقباضی عضله قلب و خاصیت ارتجاعی رگها

d)     فشار مینیمم: کمترین فشار حاصل از موج پیشرونده خون

e)      فشار ماکزیمم: بیشترین فشار ناشی از خاصیت ارتجاعی رگها

کدام گزینه درباره علل فشارخون درست نمی باشد؟

1) ناتوانی روحی-روانی فرد برای مقابله با استرسها منجر به پاسخ جسمی (پرفشاری خون) می گردد.                           

2) 95% موارد پرفشاری خون علت جسمی ندارد.

3) فقط 5% موارد فشار خون به خاطر استرس ایجاد می شود.                   

4) استرس، چربی بالا، دیابت و  غلظت خون نیز در بروز این بیماری مشارکت می کنند.

فشارخون فردی پس از یک مشاجره خانوادگی، به  19 روی 10 (190 روی 100 میلیمتر جیوه) رسیده است. انجام چه اقدامی توصیه نمی شود؟

1) گذاشتن یک قرص کاپتوپریل (قرصهای سفید چهارگوش یا گرد) زیر زبان               

2) گذاشتن قرصهای زیرزبانی نیتروگلیسرین (حب های قرمز رنگ) زیر زبان

3) گذاشتن یک قرص ایزوسورباید (قرص سفید گرد) زیر زبان                                  

4) خوراندن یک قرص آرامبخش برای برطرف کردن استرس وی

تنفس

تنفس عبارت است از مبادله هوا بین آلوئولها (حبابچه های ریه) و محیط خارج بوسیله حرکات قفسه سینه. تعداد طبیعی تنفس در بالغین 14 تا 18 بار و در اطفال22 تا 38 بار می باشد.

تنفس کند: تعداد نفس کشیدن کمتر از حد طبیعی است. در مسمومیت با مخدرها و برخی داروهای ضد تشنج و کم کاری شدید تیروئید

تنفس تند: تعداد نفس کشیدن بیشتر از حد طبیعی است. در عفونت ریه، کومای دیابتیک، اسیدوز، ادم ریه،

تنفس آپنوستیک: یک توقف چند ثانیه ای بعد از تنفس عمیق دارد. در ضایعات مغز میانی

تنفس شین استوک: به طور دوره ای تنفس تند می شود و سپس نفس نمی کشد. در نارسایی قلب، اختلالات متابولیک و ضایعات مغزی

تنفس کاسمال: دم و بازدم عمیق و سریع. در اسیدوز متابولیک

تنفس گاسپینگ: نفسهای برابر ولی تعداد و نظم آنها متفاوت است. در ضایعات مغز میانی

عطش هوا (Air Hunger): فرد هشیار است و به سختی اما با دهان باز و باصدا نفس می کشد. در خفگی، ادم ریه، سکته ریه،  

کدامیک جزو نشانه های تنفس خودبخودی نمی باشد؟ 

  1) احساس خروج هوا فقط با تنفس مصنوعی         

2) نشستن بخار روی شیشه        

3) سرد شدن انگشت مرطوب     

4) حرکت قفسه سینه

مردمکها

مردمکهای طبیعی (3 تا 5 میلی متر) به یک اندازه در نور زیاد «تنگ» و در نور کم «گشاد» می شوند و مرکز کنترل آنها در مغز میانی است. هر یک از حالات زیر نشانه ای از آسیب است:

-       مردمکهای غیر قرینه← خونریزی مغزی، فتق مغزی،

-       مردمکهای گشاد ← مسمومیت با آتروپین،

-       مردمکهای گشاد و بدون واکنش به نور← خونریزی مغز میانی، کوما، مسمومیت با داروهای ضد تشنج، ایست قلبی، هیپوترمی، مرگ

-       مردمکهای تنگ (ته سوزنی) ← مسمومیت با مخدرها، سموم نباتی، قطره میوتیک چشمی، خونریزی پل مغزی

هشیاری: فرد نسبت به خود و پیرامونش آگاهی دارد[1]. هشیاری دو جزء دارد: بیداری و آگاهی (محتوای هشیاری). سطح هوشیاری می تواند متفاوت باشد که با دو مقیاس کیفی و کمّی ارزیابی و اندازه گیری می شود. مقیاس عددی آن به شیوه زیر است:GCS[2]به ارزیابی سه قسمت اصلی از عملکردهای مغز می پردازد و از 3 تا 15 نمره دارد. اگر بیمار نمره کمتر از 8 بگیرد در حال کوما (اغماء) می باشد.

 بالای سر 6 مصدوم رسیده اید که وضعیتهای زیر را دارند. کدامیک وضعیت طبیعی دارند؟ 

a)      تنفس تند، فشارخون 90 روی 60، مردمکهای گشاد که به نور واکنش می دهند.

b)     تنفس کند، فشار خون 70 روی 50، مردمکهای گشاد

c)      تنفس کند، فشارخون 60 روی 40، مردمکهای تنگ و بدون واکنش به نور

d)     تنفس منقطع، نبض گردنی ضعیف، مردمکهای گشاد

e)      تنفش گاهی تند و گاهی قطع شونده، بدون نبض، مردمکهای گشاد

f)       تنفس کند، فشار خون 100 روی 75، مردمکهای ته سوزنی

خلاصه ای که در ادامه می آید از مقاله ای است که در چند همایش ارائه کرده ام (سخنرانی/پوستر) و اکنون قصد تکمیل آن را دارم ولی چندان خوشایند برخی بالادستی ها نمی باشد. از نظرات و انتقادات استقبال می کنم.

ملاحظات اسلامی و تجدید نظر در عوامل خطر سرطان دهانه رحم

دکتر سید مهدی موحد ابطحی

مقدمه: سرطان دهانه رحم و ضایعات پیش سرطانی را می توان پیشگیری کرد و عوامل خطر متنوعی شناسایی شده اند که نقشهای متفاوتی را در آسیب زایی سرطان سرویکس ایفا می کنند. هدف از این مطالعه بررسی و رتبه بندی ضایعات پیش سرطانی و عوامل خطر سرطان دهانه رحم  به ترتیب فراوانی و تاثیر آنها بوده تا با استفاده از اصول و مفاهیم مذهبی و اسلامی رویکردی جدید به علت شناسی و آسیب زایی آن بدست آید.

روش تحقیق: در یک بررسی systematic review تمامی خلاصه انگلیسی مقالات مروری منتشر شده در خلال سالهای 1980 تا 2005 که در سایت پاب مد (مدلاین) ایندکس شده بودند با کلید واژه های سرطان سرویکس و عوامل خطر جستجو شدند. این مقالات مروری , مقالاتی از پنج قاره را بررسی کرده بودند که در خلال سالهای 1960 تا 2003 به چاپ رسیده بودند. متن کامل مقاله به زبان انگلیسی )در صورت در دسترس بودن) نیز استفاده شد. این مقالات از کشورهای توسعه یافته, کمتر توسعه یافته و در حال توسعه بودند که افراد و بیماران تحصیلکرده تا بیسواد, دارای رتبه اجتماعی بالا یا پایین و ساکن در شهر و حومه آن یا در روستا را شامل می شدند. در این بر رسی سیستماتیک هیچ مقاله ای کنار گذاشته نشد. پس از استخراج عوامل خطر ضایعات پیش سرطانی و سرطان دهانه رحم, آنها به ترتیب فراوانی یا  odds ratio  (اگر موجود بود) رتبه بندی شدند.  

نتایج: سرطان سرویکس در راهبه ها وجود ندارد و در دختران دوشیزه فوق العاده نادر بوده یا تقریبا وجود ندارد. عوامل خطر سرطان سرویکس و عوامل موءثر بر تبدیل ضایعات پیش سرطانی به ضایعات سرطانی یا تبدیل ضایعات با درجه بدخیمی کم به زیاد به ترتیب فراوانی یا تاثیر عبارتند از:

1)     امیزشهای جنسی متنوع و مکرر مانند مردی که با زنان متعددی آمیزش دارد یا مردی که زن او با مردان متعددی آمیزش دارد.

2)     تعداد شرکای جنسی , چه مرد چه زن از دو نفر یا بالاتر, به ویژه اگر بیشتر از ده نفر شوند.

3)     سن پایین ازدواج در اولین تجربه آمیزش جنسی پیش از ازدواج

4)     اولین آمیزش پیش از شروع قاعدگی (منارک)

5)     سرطان آلت یا ختنه نشدن شریک جنسی

6)     آمیزش جنسی در حین قاعدگی

7)     بهداشت فردی ضعیف مرد یا زن در آمیزش جنسی , در قاعدگی یا در ژایمان

8)     ازدواجهای متعدد یا مجدد

9)     استعمال دخانیات و مصرف ضد بارداریهای خوراکی در بعضی جمعیتهای خاص

10)ویروس هرپس به عنوان کو فاکتور و ویروس پاپیلومای انسانی در توسعه (و نه در ایجاد) این سرطان نقش دارد

بحث و نتیجه گیری: عوامل رفتاری- اجتماعی بیشترین نقش را در تبدیل ضایعات پیش سرطانی به سرطانی, تبدیل درجه بدخیمی ضایعات از کم به زیاد و ایجاد سرطان سرویکس دارند. عمده ترین جمعیت در معرض خطر سرطان دهانه رحم زنانی هستند که رفتارهای جنسی ممنوعه در اسلام را مرتکب می شوند. برنامه های پیشگیری از این سرطان بایستی رویکردی آموزشی _تربیتی و فرهنگی _ مذهبی داشته باشند و برنامه غربالگری سرطان رحم با روش پاپ اسمیر محدود به جمعیت های در معرض خطر گردد.

واژه های کلیدی:   سرطان رحم, ظایعات پیش سرطانی, عوامل خطر, پیشگیری, مذهب, اسلام

Mahdi Movahed-Abtahi. Islam revises risk factors of cervical cancer. Journal of Rafsanjan University of Medical Sciences Vol. 5, No. 4 (supp) 2007

همایشی قرار است در اصفهان برگزار شود به نام:همایش نظام معنوی ولایی ( 28 اردیبهشت ماه سال1391)

مقاله ای تهیه کرده و ارسال کرده ایم اما هنوز جواب نداده اند!

مراقبتهای معنوی: پاسخ به نیاز فطری در عرصه سلامت

Spiritual Care: Response to Humoral Need in Health Practice

البته این مقاله به دنبال تحقیق و تجربه ای بالینی از مشاوره و مراقبت معنوی است که از سال گذشته در بیمارستان حضرت سید الشهداء ویژه بیماران سرطانی و خونی آغاز شده و ان شاء الله ادامه خواهد یافت. مسئول این برنامه ها دکتر عبدالرحیم حزینی است. اگر مقاله پذیرفته شد، متن کامل آن را در اختیار همگان می گذارم.

چگونه مذهب بر سلامت روان تأثیر می گذارد؟ 

دکترسیدمهدی موحدابطحی

برخی مطالعات فراتحلیل نشان می دهند که مذهب می تواند به شیوه های زیر سلامت روحی روانی افراد را بهبود بخشد:

·        سبک زندگی مردم را تغییر می دهند به طوری که افراد مذهبی رفتارهای سالمتری از خود بروز می دهند.

·        جامعه را به حمایتهای بیشتر از افراد مذهبی سوق می دهد.

·        باورهای خاصی را به وجود می آورد تا افراد مذهبی چارچوب درستی برای شناخت و معرفت داشته باشند.

·        مناسک و برنامه های مذهبی ویژه ای را ترویج می نماید که روح و روان افراد مذهبی را سالم نگه می دارد.

·        وضعیت روحی و سلامتی افراد مذهبی را در راستایی متعالی تر (معنوی بودن و معنویت) تغییر جهت می دهد.

·        شیوه های مختلفی را برای افراد مذهبی فراهم می کند تا با تنشها و استرسها و ناملایمات مقابله نمایند و کنار بیایند.

·        این امکان را به افراد مذهبی می دهد تا بتوانند از چند جهت مشکلات و مسائل خود را علت یابی نمایند.

·        موجب می شود بندگی فردی و کلیشه ای به نوعی مشارکت جمعی و متعالی تغییر یابد.