جزیره علم

پزشکی و جادوی مدرنیته!

قرار است برای دانشجویان پزشکی درباره تغییراتی که پزشکی برای ورود به دنیای مدرن پیدا کرده، صحبت کنم که جزئی از برنامه «رواق اندیشه» می باشد که نهاد رهبری در دانشگاه علوم پزشکی شیراز راه اندازی کرده است.

مکان: شیراز، خیابان قصرالدشت، کوچه 29، دانشکده مدیریت

زمان:چهارشنبه 29 اردیبهشت 95، ساعت 14- 18

تا چه قبول حضرت حق افتد. ان شاء الله

ان شاء الله هم فایل صوتی که بدستم  رسید و هم خلاصه ای از مطالب را منتشر می کنم.

به تازگی دست بوسی وزیر ارشاد از رئیس مؤسسه امام خمینی در شبکه های اجتماعی منتشر شده است. جعلی باشد یا واقعی، ولی تصاویر دست بوسی فراوانی از پادشاهان، رهبران، رؤسای جمهور و مراجع ایران در اینترنت موجود است، دست بوسی امام راحل توسط بنی صدر، دست بوسی امام جمعه مشهد، دست بوسی سردار سپاه از رئیس شورای نگهبان، پابوسی رئیس مؤسسه امام خمینی از رهبر فرزانه، پابوسی طلبه از مرجعی که قبلاً رئیس شورای نگهبان بوده، حتی دست بوسی رهبر عالی ایران توسط زن نامحرم نیز وجود دارد.

سؤالی مطرح می شود که آیا دست بوسی مجوزی از اسلام دارد؟ آیا مقرراتی در فقه شیعه آمده است؟  

اسلام مقرراتی را برای بوسیدن قرار داده است: «این که کی چه کسی را ببوسد» و «بوسه بر کدام عضو زده شود».

روایات رسیده از معصومین علیهم اسلام چند دسته اند:

بوسه پسندیده

دسته اول

فقط بوسیدن دست معصوم (پیامبر یا امام) مجاز است. روایات شیعه بر این مطلب تأکید دارند:

1- بوسیدن دست پیغمبر(ص) توسط یاران و اصحاب از جمله زید بن حارثه و عبدالله بن رواحه و بوسیدن دست امام حسین(ص) توسط فرزدق شاعر و بوسیدن دست امام صادق(ص) توسط محمد بن مسلم [فقیه و راوی بزرگ شیعه][کنزالعمال، ج29، 220، جامع الاحادیث، ج28، ص10، کافی، ج2، ص 185، بحارالانوار، ج46، ص 957؛ کشف العمه، ج2، ص43، تفسیر منسوب به امام عسکری(ع)، ص 637و...]

2- امام صادق علیه السلام می فرماید:« سر و دست کسی جز سر و دست پیغمبر(ص) یا کسی که از او اراده رسول خدا(ص) بشود، بوسیده نمی‌شود.»[کافی، ج2، ص 185]

3- امام رضا (ع) می فرماید: "لا یقبّل الرجل ید الرجل فإن قبلة یده کالصلاة له"؛ مرد، دست مرد دیگری را نبوسد [حرانی، حسن بن شعبه، تحف ‏العقول، ص 450] چرا که بوسیدن دست مانند نماز گزاردن برای او است. این روایت دست بوسی دیگران به بندگی و عبادت غیرخدا تشبیه شده و عبادت غیرخدا شرک محسوب می شود.

4- امام صادق (ع) می فرماید: لَا یُقَبَّلُ رَأْسُ أَحَدٍ وَ لَا یَدُهُ إِلَّا یَدُ رَسُولِ اللَّهِ ص أَوْ مَنْ أُرِیدَ بِهِ رَسُولُ اللَّهِ: سر شخص یا دست او نباید بوسیده شود، مگر دست رسول خدا یا کسی که از او قصد رسول خدا شود [کافی، ج 2، ص 185][وسائل الشیعة، ج‏12، ص 234، ح 16173]

5- شخصی می گوید بر امام صادق(ع) وارد شدم و دست ایشان را بوسیدم، سپس فرمود جایز نیست دست کسی بوسیده شود، مگر دست انبیای الهی یا اوصیای آنان.[کافی، ج 2، ص 185][وسائل الشیعة، ج‏12، ص 234، ح 16174 ] [بحار الأنوار]

تبصره: بوسیدن دست عالمی که از ذریه پیامبر باشد، نیز ملحق به مورد فوق است زیرا عالمان واقعی دین دستشان را برای بوسیدن جلو نمی آورند (بلکه پس می کشند) و از این کار ناراحت می شوند اما دیگران می توانند از باب احترام به حضرت رسول (ص) و تعظیم شعائر دست عالِم سیدی را ببوسند. اگر چه عالمان دینی چنین توقعی ندارند و احیاناً از این که دستشان بوسیده شود رنجیده می شوند، ولی از باب احترام به حضرت رسول (ص) و تعظیم شعائر چنین عملی بلا اشکال است.

اگر یک روحانی ذوق می کند که خم شده اند دستش را ببوسند یا خوشش آمده که دستش را گرفته و بوسیده اند، معلوم نیست تقوای لازم را داشته باشد.

دسته دوم

1- بوسیدن پدر و مادر 

 امیرالمومنین علیه‌السلام: بوسیدن والدین «عبادت» است. (مکارم ‏الأخلاق، ص220)

با توجه به روایات فوق و این که احسان به پدر و مادر پس از بندگی خدا قرار گرفته (أن لاتشرک بی شیئاً و بالوالدین أحساناً) و پیامبر و امامان معصوم پدر معنوی امت اسلامی هستند، می توان نتیجه گرفت بوسیدن دست پدر و مادر (واقعی) و بوسیدن سر یا صورت ایشان نیز جایز باشد.

منظور از پدر و مادر واقعی، پدر صلبی (صاحب نطفه) و مادر بارداری کرده (و نه مادر کرایه ای) می باشند.

2- بوسیدن فرزند

«هر بوسه بر فرزند یک حسنه است و شاد کردن او، موجب خوشنودی خداست» (الکافی 6/49)

«بسیار فرزندانتان را ببوسید چرا که برای هر بوسه یک درجه در بهشت به مسافت 500 سال است» [روضةالواعظین]

مردی نزد پیامبر گفت «هرگز بچه‌ها یم را نبوسیده‌ام». زمانی که از پیش پیامبر بیرون رفت، آن حضرت فرمود: «نزد من این مرد از اهل آتش است».[مکارم‌الاخلاق]

پیامبر حسنین علیهم‌السلام را بوسید، مردی که آنجا بود گفت من ده اولاد دارم که هیچ‌یک را تاکنون نبوسیده‌ام. پیامبر پاسخ داد: «تقصیر من نیست اگر خدا رحمتش را از تو دریغ کند» [مکارم‌الاخلاق]

پیامبر اکرم مردى را دید که دو پسر داشت و یکى از آن دو را بوسید و دیگرى را نبوسید! حضرت به او فرمود: چرا بین دو فرزند خود مساوات نکردى؟! [یعنی وقتی این را بوسیدی، آن یکی را هم ببوس.] [مکارم الاخلاق/ ص 220]

امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: بوسیدن فرزند رحمت [و محبت و مهربانی] است. [مکارم الاخلاق/ ص 220]

1- بوسیدن همسر

[قرب‏ الإسناد، ص102]

[تهذیب 4/319]

[الکافی2/186]

بوسیدن‌های ناپسند:

1- بوسیدن حرام

بوسیدن نامحرم که معادل «زنای دهان» دانسته شده است (الکافی 5/559)

بوسیدن پسربچه و دختربچه با شهوت نیز شدیدا نهی شده  است: «کسی که پسربچه‌ای را از روی شهوت ببوسد مانند این است که هفتاد بار با مادرش نزدیکی کرده و کسی که با مادرش نزدیکی کند مثل کسی است که بکارت دختری را بدون مهریه برداشته و کسی که بکارت دختری را بدون مهریه از بین ببرد مانند کسی است که هفتاد پیامبر را کشته باشد» [مستدرک ‏الوسائل، ج14، ص351، ح16928]

امام صادق علیه السلام: «مردان دختر 6 ساله نامحرم را نبوسند و زنان پسربچه 7 ساله نامحرم را نبوسند». (الفقیه3/437)

محل و کیفیت بوسیدن:

طبق احادیث، محل بوسه به نسبت طرف مقابل بستگی دارد:

«بین دو چشم» و «دست» امام معصوم

«پیشانی» مادر و پدر

«گونه» خواهر و برادر

«دهان» فرزند خردسال (دختر کمتر از 6 سال و پسر کمتر از 7 سال)

«دهان» و «دیگر نقاط» همسر

البته اشکال دیگری که در برخی از این بوسه زدن ها می باشد، خم شدن در حد رکوع است که چنین تعظیمی برای غیرخدا شرک محسوب می شود. 

دوازدهمین جشنواره ملی فن آفرینی شیخ بهایی را شرکت کردم، البته فقط جمعه و شنبه! نوآوری، ایده، خلاقیت و فرصتهای کارآفرینی موج می زد! شاید به رشته پزشکی و تفسیر قرآن و حوزه علمیه من ربطی نداشت! اما خلاقیت و نوآوری محدودیت پذیر نیست! اصلاً مرز نمی شناسد! به ویژه در جریان جهانی سازی! تغییرات حاصل از جهانی سازی و موجهای حال و آینده را می توانستم مشاهده کنم! چند ایده داشتم که در این جشنواره چندین برابر شد! همینجوری رفته بودم! نه طرح مصوبی داشتم نه شرکتی! البته که یک سالی است برای «دفتر مشاوره بصیر برای پژوهش و نوآوری» تحقیق می کنم! چند درس خوب گرفتم از سخنرانی ها و ارائه تجارب مدعوین! سعی می کنم همین هفته آنها را ویرایش و منتشر کنم!

درس اول

کارآفرینی معادل Entrepreneurship نیست بلکه معادل «آفریننده ارزش اقتصادی» یا به طور خلاصه «ارزش آفرین اقتصادی» است. «ارزش آفرینی» وقتی منافع اقتصادی می آورد  که تولید کننده «ارزش اقتصادی» یا «ایده نوآورانه» یا «خلاقیت» بتوانند مالک زحمت فکری و ذهنی خود نیز باشند. یعنی «مالکیت فکری» یا همان «کپی رایت» (copy right) و «پتنت» (patent).  پس مالکیت فکری زیربنای تولید ایده و ارزش اقتصادی در بازار جهانی است. عمر یک فنآوری نیز وابسته به مالکیت فکری یا به طول دوره پتنت ثبت است. در بازار جهانی، حق انحصاری کپی رایت 20 سال است. 

به نظر نمی رسد ایرانی ها بتوانند به  راحتی و به زودی سهمی از بازار جهانی نوآوری و مالکیت فکری و پتنت داشته باشند زیرا قانون کپی رایت را امضا نکرده اند. علمکردهای موجود در ایران نیز نشان نمی دهد که احترام به مالکیت فکری ارزشمند باشد.

آیا قرآن درباره مالکیت فکری مطلبی دارد؟ این سؤالی است که منجر به یافته های زیر شد:

آیه 39 سوره نجم در این باره است: وَ أَنْ لَیْسَ لِلْإِنْسانِ إِلاَّ ما سَعى‏ 

1- «هیچ منفعتی/ثوابی/درآمدی/ . . به ملکیت انسان نمی رسد، مگر آن تلاشی را که انجام داده باشد».

2-  «لام» در للانسان، افاده ملکیت می کند.

3- آیه در سیاق استثناء است یعنی نمی شود مالکیت را برای انسانی به حساب آورد که برای کسب آن تلاش نشده باشد.

4- «ما» در ماسعی موصوله است که افاده ابهام و شمول دارد، یعنی هر تلاشی، هر کوششی، . . . 

5- مال یا منفعتی که انسان برای آن تلاش نکرده باشد، به ملکیت انسان درنمی آید مانند درآمد حاصل از قماربازی.

6- تلاش و سعی در این آیه اختصاص به امر خاصی ندارد و هرگونه تلاش فکری، نرم افزاری، سخت افزاری، مدیریتی، و . و . را شامل می شود. بدیهی است، کار فیزیکی (جسمی) عینی ترین نوع تلاش است و بخشی از انواع مختلف تلاش ها و سعی ها.

7- این آیه مبنای خوبی برای قانون مالکیت فکری، قانون کپی رایت، قانون مالکیت معنوی، و حق انحصاری پتنت می تواند باشد. البته نیاز به تحقیق و بررسی بیشتری دارد.

کلمات کلیدی:

Venture Capital

Innovation

Creativity

Entrepreneurship

Copy Right

Patent

Companions of Imam al-Mahdi

اگر 313 نفر خاص باشند، امام زمان ظهور می کند. سؤال این است:

چرا 313 نفر شایسته در میان ما نیست؟!

1. حوزه های علمیه ایران بیشتر از 25 هزار نفر طلبه و روحانی دارند!!! چرا 313 نفرشان یار نشدند؟ 
2. نمایندگان مجلس شورای اسلامی کنونی و دوره های قبلی هزاران نفر می شوند!!! چرا 313 نفرشان یار نشدند؟ 
3. شورای خبرگان رهبری، شورای مصلحت نظام، شورای عالی انقلاب فرهنگی، و همه شوراها....صدها و هزاران نفر می شوند!!! چرا 313 نفر یار نشدند؟ 
4. کابینه دولت، معاونان وزرا، و مدیران ارشد دولتی، و ... صدها و هزاران نفر می شوند!!! چرا 313 نفرشان یار نشدند؟ 
5. ائمه جمعه سراسر کشور بسیارند!!! چرا 313 نفرشان یار نشدند؟ 
6. فرهنگیان کشور هزاران نفرند!!! چرا 313 نفرشان یار نشدند؟ 
7. نظامیان و شبه نظامیان هزاران هزار نفرند!!! چرا 313 نفرشان یار نشدند؟ 
8. بسیجیان هزاران هزار نفرند!!! چرا 313 نفر یار نشدند؟ 
9. قضات و دادستانها دست اندرکاران قضایی کشور هزاران نفرند!!! چرا 313 نفرشان یار نشدند؟ 
10. ......

پرسشی ساده از مساله ای بزرگ که پاسخش فراتر از گفتار عادی بشری است! روایتی از امام صادق علیه السلام همه را به فکر فرو می برد: یکی از اصحاب به صادق آل محمد (که بر او و خاندان پاکش درود باد) عرض کرد:

-          قربان شما. هم خودتان را دوست دارم هم دوستانتان را. آقا, چقدر دوستان شما زیادند!

-          بگو چند نفرند؟

-          بسیارند!

-          می دانی چند نفر می شوند؟

-          از شمارش فراترند!

-          اگر آن تعدادی که توصیف شده اند (سیصد و اندی [313]) تکمیل شوند، خواسته شما انجام می گردد. اما شیعه ما کسی است که

1.        صدایش از بنا گوشش فراتر نرود {فریاد نکشد یا که شنیدنش بیش از گفتنش باشد}

2.        عقده های درونی اش به بیرون راه پیدا نکند.

3.        آشکارا مدح ما را نکند {در جایی که تقیه لازم باشد}

4.        با دشمنان ما کینه توزی نکند.

5.        با عیب جویی کننده از ما هم نشین نشود.

6.        با بد گویی کننده به ما ننشیند.

7.        دشمن ما را دوست نداشته باشد.

8.        دوست ما را دشمنی نکند.

-          پس با این گروههای مختلف شیعه که ادعای شیعه بودن دارند؛ چکار کنم؟ 

-          مشخص می شوند, از همدیگر تمییز داده می شوند و تبدیل می یابند. شیعه ما, تنها کسی است که:

1.        همچون سگان پارس نکند {اشاره ای به آیه 176 سوره اعراف که اگر به سگ حمله کنند پارس می کند واگر رهایش کنند نیز پارس می کند}

2.        همچون کلاغ طمع نداشته باشد { کلاغ به طمع سیر کردن خود به سوی هر آشغالی فرو می رود}

3.        نزد مردم دست گدایی و نیاز دراز نکند [به مردم رو نزند] اگر چه از شدت گرسنگی بمیرد. 

-          چنین افرادی را چگونه پیدا کنم؟ 

-          در اطراف و اکناف زمین دنبال آنها بگرد.

1.        آنان زندگی ساده ای دارند.

2.        خانه به دوشند [ شاید منظور ایشان؛ اجاره نشینی بوده است].

3.        اگر در جایی حاضر شوند{ واقعیت} آنها را نشناسند.

4.        اگر حاضر نباشند کسی سراغ آنها را نگیرد.

5.        اگر مریض شوند کسی به عیادت آنها نمی رود.

6.        اگر خواستگاری نمایند به ازدواجشان در نمی آیند.

7.        چون بمیرند بر جنازه آنها حاضر نمی شوند.

8.        آنان کسانی هستند که در اموال خود با یکدیگر مواسات می کنند.

9.        در قبرهایشان به دیدار یکدیگر می روند.

10.     خواسته های آنها متفاوت نیست اگر چه از شهر و دیار مختلفند.

کتاب الغیبه, نعمانی, صص 238 و 239

نوشته های مرتبط:

سیصد و سیزده نفر: کو؟ کجا؟

جزو 313 نفر باشیم (1)

جزو 313 نفر باشیم (2)