جزیره علم

آیات حجاب کجا هستند؟ ویراست دوم

دکتر سید مهدی موحد ابطحی

بسیاری می پندارند که قرآن آیه ای ندارد که حجاب را توصیه کرده باشد! برخی نیز مدعی اند که آیات قرآنی صراحت درباره لزوم حجاب ندارند! اما نوع رویکرد ما به قرآن مهم است زیرا با رویکردی درست آیاتی مربوط به حجاب را می یابیم و با رویکردی دیگر آیه ای نمی یابیم.

مفهوم حجاب «پوشش مسلمان» می باشد که مخاطب آن فقط  زن و فقط مرد نیست، قالب اجرای آن نیز منحصر به شیءی به نام چادر یا روسری نیست، بلکه «پوشاننده»، «پوشیده شده» و «نتیجه پوشش» مهم اند. این مهمترین نکته در رویکرد درست به قرآن است.

1. فاعل پوشاندن می تواند هر کسی باشد: زن یا مرد، طفل یا بالغ، کور یا بینا، ... نتیجه پوشاندن به فعلیت درآمدن پوشش است: اما پوشش در برابر چی چیزی؟ در برابر چه کسی؟ در برابر چه عملی؟...
2. پوشش شرعی به معنای شیء با واژه های متعددی در قرآن تبیین شده است که هر یک معنا و مفهومی متمایز دارند: ستر، حجب، غطی، لبس، و طفقا من ورق الجنه...[شبکه معنایی/سمانتیک]
3. مفهوم پوشش شرعی ممکن است با واژه های مخالف تبیین شده باشد پس نباید مصداق این واژه های مخالف آشکار باشند: زینه (برای آشکار بودن استفاده می شود)، سوءات (زشتی را نباید آشکار کرد)، ...
4. پوشش شرعی می تواند اقسامی داشته باشد: هر چه که می پوشاند، عملی که می پوشاند، آشکار نکردن، آشکار نبودن (خودبخود پوشش هستند،خودبخود پوشیده هستند، با اراده انسان پوشاننده هستند،  با اراده انسان از پوشیدگی در می آیند)
5. واژه «حجب» در هشت مورد در قرآن استعمال شده است: حجاب به معنای ممانعت از رؤیت مادی (رءیت با بصر)  یا رؤیت غیرمادی/معنوی(رؤیت با قلب) می باشد. چنین رؤیتی نیازمند فعل فاعل (مانند انسان) می باشد.
6. واژه «ستر» در سه مورد در قرآن استعمال شده است: به ممعنای آشکار/عریان نشده می باشد. ستر هم صفت برای مفعول و هم فعل فاعل است.
7. واژه «غطاء» در دو مورد در قرآن استعمال شده است: به معنای پرده است، این پرده نباید باشد، این پرده مانع از ذکر می شود (غفلت)، این پرده می تواند مادی باشد که آثار معنوی هم داشته باشد یا پرده ای معنوی باشد که آثار مادی نیز داشته باشد.
8. واژه «بدو» در قرآن به کار رفته است: به معنای آشکار شدن/آشکار کردن از حیث علم یافتن می باشد نه از حیث مستور بودن. ممکن است شی ای اشکار شود اما مستور نباشد و شی ای مستور نباشد و آشکار نیز نگردد.

Mahdi Movahed-Abtahi

مسئولان نظام بخوانند:

کجاست آن که؛

1. حرف زدنش کمتر از عمل کردن باشد.
2. شعورش بیشتر از شعارش باشد.
3. شنیدنش بیشتر از سخنرانی اش باشد.
4. به مشاوران و خبرچینهایش اعتماد نکند.
5. دینش را برای دنیایش خرج نکند.
6. دنیایش را برای دینش خرج کند.
7. به سیبی از درخت مردم طمع نکند.
8. دهانش به غذای فقیران آشنا باشد.
9. عدالتش بیشتر از خودش با مردم باشد.
10. ملاقاتش بدون نوبت باشد.
11. رفیقانش منتقدان او باشند.
12. کرده هایش بیشتر از گفته هایش باشد.
13. از دنیایش کم بگذارد تا دین را نگه دارد.
14. شب که فرا رسد، پندارد که به صبح نمی رسد.
15. به عدالتش شناخته شود نه به چهره اش.
16. برای آخرتش چنان بوده باشد که گویا صبح بیدار نشود.
17. مرده خواری بدن مردم نکند.
18. مانند کلاغ طمع نورزد.
19. برخی را از برخی دیگر مساوی تر نداند.
20. آنچه را برای خود نمی پسندد برای دیگران هم نپسندد.

ای

شور و شوق عنوان اولین دفتر از اشعارم می باشد که با نام «غلام» تخلص کرده ام. امیدوارم هنگامی که آن را می خوانید و روح و جان شما را نوازش می کند، این غلام و درگذشتگان او را نیز دعا فرمایید. لینک دانلود رایگان شور و شوق

خلاصه ای که در ادامه می آید از مقاله ای است که در چند همایش ارائه کرده ام (سخنرانی/پوستر) و ممکن است چندان خوشایند حوزویان و برخی بالادستی ها نباشد. از نظرات و انتقادات استقبال می کنم.

کدام مرد؟ کدام زن؟ رویکردی نو به آیات قرآن درباره اهداء اسپرم و رویان

دکتر سید مهدی موحد ابطحی 

مقدمه: عرضه روشهای جدید باروری مصنوعی و امکان بدست آوردن فرزند از مسیر غیر طبیعی و عرفی آن، نگرانی هایی را پیش روی جامعه انسانی و علم اخلاق پزشکی قرار داده است. استفاده از سلول تخم یا اسپرم مرد بیگانه برای باردار شدن زنی که با دهنده اسپرم رباطه نکاح ندارد نیز از جمله این چالشهاست. هدف از این نوشتار، جست و جوی آیات قرآنی درباره این بوده که تکلیف جنسی هر زن و مرد مسلمان چیست، چه مرد یا زنی می توانند صاحب فرزند شوند، نوزاد فرزند کیست و حقوق او نسبت به پدر و مادر وی کدامند.

روش تحقیق: در این مقاله با رجوع به آیات قرآن، قضایایی از کتاب خدا استخراج شده اند که می توانند در خروج از احتلاف آرائ و فتاوای مجتهدین در موضوعات باروری کمکی کمک نمایند.  بیست و چهار آیه از قرآن درباره آمیزش، زنا و فحشاء، نکاح، فرزند دار شدن زوجین، حفظ فرج، جعل الهی، خلقت انسان و موضوعات مرتبط استخراج و نتایج تدبر در آنها و استنباطهایی که با تفاسیر موجود مخالفتی نداشتند به کار گرفته شد.

نتیجه گیری: درباره این که چه کسی می تواند صاحب فرزند شود، آیات قرآنی پنج دسته اند:

(1) آنهایی که آمیزش بدون نکاح را ممنوع کرده اند. (2) آنهایی که عملی شبیه به زنا را ممنوع کرده اند. (3) آنهایی که حفظ فروج را بر مردان و زنان لازم دانسته اند. (4) آنهایی که زنا را ممنوع کرده اند. (5) آنهایی که فرزند را محصول زوجین نکاح یافته می دانند. بنابراین؛

حکم کلی موضوع تولید نسل مشخص است: تولید نسل برای مزدوجین مجاز و برای غیر مزدوجین ممنوع می باشد.

برای به هم زدن انساب عقاب بیان شده و در باروری با نطفه اجنبی نسب به هم می خورد.

برای تولید نسل بدون ازدواج عقاب بیان شده و در باروری با نطفه اجنبی نسل جدیدی بوجود می آید و تکلیف مکلف را نمی توان با این اصل بیان کرد.

حکم کلی حفظ فروج و عفت جنسی مشخص است: حفظ آن بر هر زن و مرد (مجرد یا متاهل) واجب است.

اصل در مرد دهنده اسپرم، وجود رابطه نکاح با گیرنده است و اصل در زن پذیرنده اسپرم یا رویان حفظ فرج (مگر برای زوج) می باشد. به عبارتی دیگر، وجود رابطه زوجیت بین مرد صاحب اسپرم و زن صاحب تخمک یا زن صاحب رحم لازم است.

واژگان کلیدی: اسلام، اخلاق زیستی، باروری مصنوعی، اهداء اسپرم، اهداء سلول تخم

 Mahdi Movahed-Abtahi. What man? What woman? A new Quranic Approach to Gamete/Embryo Donation. National congress on medical ethics. 12 &13 May 2008, Ilam, Iran

خلاصه ای که در ادامه می آید از مقاله ای است که در چند همایش ارائه کرده ام (سخنرانی/پوستر) و اکنون قصد تکمیل آن را دارم ولی چندان خوشایند برخی بالادستی ها نمی باشد. از نظرات و انتقادات استقبال می کنم.

ملاحظات اسلامی و تجدید نظر در عوامل خطر سرطان دهانه رحم

دکتر سید مهدی موحد ابطحی

مقدمه: سرطان دهانه رحم و ضایعات پیش سرطانی را می توان پیشگیری کرد و عوامل خطر متنوعی شناسایی شده اند که نقشهای متفاوتی را در آسیب زایی سرطان سرویکس ایفا می کنند. هدف از این مطالعه بررسی و رتبه بندی ضایعات پیش سرطانی و عوامل خطر سرطان دهانه رحم  به ترتیب فراوانی و تاثیر آنها بوده تا با استفاده از اصول و مفاهیم مذهبی و اسلامی رویکردی جدید به علت شناسی و آسیب زایی آن بدست آید.

روش تحقیق: در یک بررسی systematic review تمامی خلاصه انگلیسی مقالات مروری منتشر شده در خلال سالهای 1980 تا 2005 که در سایت پاب مد (مدلاین) ایندکس شده بودند با کلید واژه های سرطان سرویکس و عوامل خطر جستجو شدند. این مقالات مروری , مقالاتی از پنج قاره را بررسی کرده بودند که در خلال سالهای 1960 تا 2003 به چاپ رسیده بودند. متن کامل مقاله به زبان انگلیسی )در صورت در دسترس بودن) نیز استفاده شد. این مقالات از کشورهای توسعه یافته, کمتر توسعه یافته و در حال توسعه بودند که افراد و بیماران تحصیلکرده تا بیسواد, دارای رتبه اجتماعی بالا یا پایین و ساکن در شهر و حومه آن یا در روستا را شامل می شدند. در این بر رسی سیستماتیک هیچ مقاله ای کنار گذاشته نشد. پس از استخراج عوامل خطر ضایعات پیش سرطانی و سرطان دهانه رحم, آنها به ترتیب فراوانی یا  odds ratio  (اگر موجود بود) رتبه بندی شدند.  

نتایج: سرطان سرویکس در راهبه ها وجود ندارد و در دختران دوشیزه فوق العاده نادر بوده یا تقریبا وجود ندارد. عوامل خطر سرطان سرویکس و عوامل موءثر بر تبدیل ضایعات پیش سرطانی به ضایعات سرطانی یا تبدیل ضایعات با درجه بدخیمی کم به زیاد به ترتیب فراوانی یا تاثیر عبارتند از:

1)     امیزشهای جنسی متنوع و مکرر مانند مردی که با زنان متعددی آمیزش دارد یا مردی که زن او با مردان متعددی آمیزش دارد.

2)     تعداد شرکای جنسی , چه مرد چه زن از دو نفر یا بالاتر, به ویژه اگر بیشتر از ده نفر شوند.

3)     سن پایین ازدواج در اولین تجربه آمیزش جنسی پیش از ازدواج

4)     اولین آمیزش پیش از شروع قاعدگی (منارک)

5)     سرطان آلت یا ختنه نشدن شریک جنسی

6)     آمیزش جنسی در حین قاعدگی

7)     بهداشت فردی ضعیف مرد یا زن در آمیزش جنسی , در قاعدگی یا در ژایمان

8)     ازدواجهای متعدد یا مجدد

9)     استعمال دخانیات و مصرف ضد بارداریهای خوراکی در بعضی جمعیتهای خاص

10)ویروس هرپس به عنوان کو فاکتور و ویروس پاپیلومای انسانی در توسعه (و نه در ایجاد) این سرطان نقش دارد

بحث و نتیجه گیری: عوامل رفتاری- اجتماعی بیشترین نقش را در تبدیل ضایعات پیش سرطانی به سرطانی, تبدیل درجه بدخیمی ضایعات از کم به زیاد و ایجاد سرطان سرویکس دارند. عمده ترین جمعیت در معرض خطر سرطان دهانه رحم زنانی هستند که رفتارهای جنسی ممنوعه در اسلام را مرتکب می شوند. برنامه های پیشگیری از این سرطان بایستی رویکردی آموزشی _تربیتی و فرهنگی _ مذهبی داشته باشند و برنامه غربالگری سرطان رحم با روش پاپ اسمیر محدود به جمعیت های در معرض خطر گردد.

واژه های کلیدی:   سرطان رحم, ظایعات پیش سرطانی, عوامل خطر, پیشگیری, مذهب, اسلام

Mahdi Movahed-Abtahi. Islam revises risk factors of cervical cancer. Journal of Rafsanjan University of Medical Sciences Vol. 5, No. 4 (supp) 2007