جزیره علم

دیپلماسی برتر

ایران اگر تدبیر داشته باشد می تواند ضمن گنجاندن اصول خود در سیاستی معتدل، نقش بیشتری را در منطقه و بلکه در جهان ایفا کند. کاندید شدن یکی از مقامات ایران برای دریافت جایزه صلح نوبل دور از ذهن نیست.

1. دستگاه دیپلماسی ایران باید مقامات لبنان را قانع کند تا هویت عاملان و حامیان انفجار مقابل سفارت ایران را به طور رسمی اعلام کرده و گزارشی نیز به سازمان ملل متحد ارائه دهد. شاید سفر وزیر امور خارجه ایران به بیروت در همین راستا باشد. نتیجه این اقدام، علنی شدن ماهیت تروریستی حامیان گروههای تکفیری و سلفی و جهادی سنی مذهب است.

2. اقدام فوق این فرصت را برای روسیه فراهم می کند تا مدارک موجود علیه حامیان انفجار در  روسیه را کامل کرده و آنها را به عنوان تروریست به شورای امنیت سازمان ملل معرفی نماید. سفر برخی مقامات روسیه به ایران و لبنان یا سفر مقامات ایرانی به روسیه می تواند این گزینه را تقویت کند.

3. رابطه قوی اما پشت پرده ایران و کشور عمان بازوی دیگراین دیپلماسی است. عمان عضو شورای همکاری کشورهای خلیج فارس است و می تواند مانع از حمایت این شورا از عربستان و در نتیجه مانع آرایش نیروهای واکنش سریع موسوم به سپر جزیره در مرزهای عراق با عربستان شود. شاید سفر وزیر کشور یا وزیر دفاع ایران به این کشور چنین نتیجه ای را بدست دهد.

4. امارات عربی متحده به شدت به رفع تحریمهای ایران و گشایش تبادلات اقتصادی با ایرانیان نیاز دارد اما مقامات ایران می توانند با تأخیر در گشودن روابط اقتصادی، به آنها بفهمانند که تأمین امنیت منطقه پیش شرط گسترش روابط اقتصادی با امارات است تا از حمایت آشکار و پنهان از عربستان سعودی یا همصدایی با وی در شورای همکاری خلیج دست بردارند.

5. ادامه و ارتقاء همکاری اطلاعاتی-امنیتی ایران و آمریکا در مبارزه با تروریسم به ویژه گروه القاعده و گروههای تکفیری در عراق و شام و کردستان می تواند ضمن افزایش حاشیه امنیت برای منافع آمریکا و ایران، تهدیدهای بالفعل ضد امنیت ایران را نیز کاهش دهد. جلسات مشترک مقامات نظامی ایران و آمریکا در بغداد یا در مسقط را می توان نشانه موفقیت این دیپلماسی دانست.

نشانه شناسی

نشانه شناسی (semiology ) علمی است که به بررسی نشانه های وجودی و روابط آن با زبان (language) می پردازد.

در این مقاله یکی از فرمایشات امام حسین ^{علیه السلام} درباره درباره نشانه شناسی را تحلیل می کنم و به کمک روایات دیگری از معصومین ^{علیهم السلام}، فهم خود را افزایش می دهم.

آن حضرت در دعای عرفه می فرماید: تعرّفت فی کلّ شیء حتی لا أجهلک فی شیء (خودت را در هر چیزی شناساندی تا تو را در هیچ چیز غافل نشوم).

1. گستره نشانه شناسی تمام موجودات را شامل می شود (منظور ممکن الوجودها).

2. دانش نشانه شناسی زیر مجموعه دانش زبان شناسی (linguistic) نیست بلکه فراتر از آن است زیرا قبل از پیدایش زبان در میان انسانها، نشانه وجود داشت.

3. دانش نشانه شناسی دانشی وجود شناختی (ontologic) هم هست.

4. هیچ موجودی بدون نشانه ای از خدا وجود ندارد.

5. همه نشانه ها به جهتی خاص راستا دارند که راستای خداست.

حال روایات دیگری را بررسی می کنم:

1. پیامبر (ص): الغیبه بمنزله المشاهده: منتظران واقعی امام زمان (عج) چنان معرفت بالای دارند که از دنیای پنهان نیز نشانه های حضور امامشان را درک/دریافت می کنند به همین خاطر، امام زمان برای ایشان حاضر است نه غائب.

2. پیامبر (ص): افضل اعمال امتی انتظار الفرج: بهترین امری که انسان را متعالی می کند و به کمال می رساند و بندگی وی را می رساند، نشانه شناسی امام نهان است آنچنان که امام برایش پیدا باشد، در همه امور و در همه کائنات.

3. امام سجاد (ع): انتظار الفرج من اعظم الفرج: برترین مرتبه دانش نشانه شناسی؛ شناختن نشانه های امام نهان است آنچنان که امام برایش پیدا باشد زیرا «نادانی را می زداید» و «نهان را پیدا می نماید» و «گمراهی را راهنمایی می کند». همه اینها بزرگترین پیروزی انسان به شمار می آید.

فلسفه دین

می خواهم با تحلیل فرازی از فرمایشات امام حسین علیه السلام، چرایی دین و فلسفه آن را استخراج کنم.

در روز عاشورا حضرت خطاب به لشکریان فرمود: ان لم تکن دینٌ لکونوا احراراً فی دنیاکم (اگر دین ندارید، لااقل در دنیای خودتان آزادمرد باشید).

مطالب زیر را می توان از این فراز برداشت کرد:

1. حضرت می خواست انسانیت را (در مقابل حیوانیت) ارتقا و توسعه دهد و به راه کمال در آورد. گفتنی است فقط انسانها و حیوانها «نفسانیت» دارند و جنیان و ملائک فاقد آنند.

2. حرّیت (آزادمردی) در مقابل بندگی نفس است و نه در برابر بندگی خدا.

3. بندگی نفس انسان را از حیوان نیز پایینتر می برد. قرآن می فرماید: ثم رددناه الی اسفل السافلین

4. این سفارش حضرت نوع هدایت امام است برای امت، پس حرّیت باید بتواند اثری فراتر از دنیا داشته باشد.

5. یک مصداق عینی برای چنین آزادمردی محقق شد: وقتی که حضرت در لحظات آخر عمر حرّ بالای سرش آمد، فرمود: انت حرّ کما سمتکَ امک (تو آزادمردی همانطور که مادرت تو چنین نامی نهاد). در حالی که وی تا غروب تاسوعا بی دین بود ولی حریت او را نجات داد.

پس به طور کلی، فلسفه دین ایمان به غیر دنیاست (برزخ، آخرت، خداوند، غیب، و و و)